İlk Çağdan Yeniçağa kadar Bilgi Felsefesi bütün zengiliğine ve yararlığına rağmen, esas itibarile, okuyucuya bu alanda çeşitli filozofların düşüncelerini olduğu gibi aktarmaktadır. Oysa genel kültür alanında olduğu gibi felsefe kültürü alanında da ulaştığımız düzey dikkate alınacak olursa ,gerek BİLGİ gerekse FELSEFE kavramları hakkında kitapta yeterli açıklamaların bulunmamasını bir noksanlık olarakgördüğümü belirtmek isterim. Başka bir deyişle okuyucuya sadece çeşitli filozofların düşüncelerinin aktarılması ile yetinilmeyip yazarın o filozofların düşüncelerini açıklaması ve bu meyanda onları yorumlayıp eleştirmesinin yararlığına işaret etmek isterim.
Yanılmıyorsam BİLGİ Felsefesi kitapta GNOSEOLOGY nin bir karşılığı olarak ele alınmıştır.Buna aynı zamanda PHİLOSOPHY OF KNOWLEDGE de demek mümkündür.Fakat okuyucu olarak BİLGİ NEDİR ? sorusuna bir açıklama bulmak gereksinimim vardır.
Bu soruya bağlı olarak hiç olmazsa kısaca KANAAT-opinion-VERİ-data,Enformasyon benzeri kavramlarla asıl BİLGİ kavramı arasındaki ayrılıkların belirtilmemesi kanaatimce bir noksanlıktır.
Nitekim EPİSTEMELOGY hakkında önsözde verilen bilgileri ele aldığımız zaman ortada bir karışıklık meydana geldiğini görmekteyiz.EPİSTEME (doğru bilgi,mutak bilgi) olarak tanımlanmakta ve dilimizdeki karşılığının da BİLGİ-BİLİM olduğu belrtilmektedir.
Oysa Bilgi-bilim'in aslında GNOSEOLOGY nin karşılığı olması gerekir.Çünkü Gnosis sadece bilme değil anı zamanda TANIMA anamına gelen bir sözcüktür ki bu İngilizcede Philosophy of Knowledge deyimindeki KNOWLEDGE in bir karşılığıdır.
Ancak biliginin bir diğer türü de BİLİMSEL bilgidir ki,bunu irdeleyen felsefe dalı da BİLİM FELSEFESİ -phylosophy of science dir,yani EPİSTEMOLOGY dir.
Gnosoology, evet, bilgiyi irdeleyen, eleştiren bir felsefe dalıdır.Ama bu alandaki düşünceler bilginin kaynağının ne olduğu ve o nun doğruluğunun KISTAS LARINI -ÖLÇÜTLERİNİ derinlemesine inceleyen ve örneğin Platonun yaptığı gibi bilgi ile KANAAT-opinion- ve doğru kanaat- la bilginin doğruluğu yani hakikat arasındaki ayrımlara yer veren bir görüştür.
Gnoosology de Epistemology gibi HAKİKAT'ı aramaktadır.Şu farkla ki birincisi eşya ile zihin arasındaki ilişkiyi kurmaya çalışmakta,ayrıca bilginin kaynağının zihin de mi yoksa dışında mı sorusuna yanıt aramaya çalışmaktadır ve bu çalışmayı sadece fikir alanında yürütmektedir.
Epistemeoloji ise,bilimsel yollarla elde edilmiş hakikatın niteliği ve içyüzü ile onun kullandığı metodların (gözlem,deney vb.)niteliğini ve elde edilen bilimsel bilginin ifade ettiği DEĞERLERİ
incelemektedir.Bu tür felsefeye örnek olarak tarihte Aristo' nun ORGANON unda yer alan görüşlerle Demokritos'un evrenin ATOM cu düşncelerini,ortaçağ ve yeni çağlarda EUCLİD geometrisinin eleştirisi olan' euclidçi- olmayan' Gauus' un geometrisi ile Newton'un Einstein'in zaman ve mekân teorilerini inceleyen felsefeleri gösterebiliriz
BİLİMSEL bilginin doğanın her alanına bütün canlı ve cansızlar gibi evrenin HAKİKAT'nın araştırılmasına yöneldiği ve bu sayede elde edilen verilerin gözle görülür olması bu bilimlerin
mahiyetini,metodlarını ve değelerini inceleyen felsefi düşüncenin yani epistemolojinin insanlık için nasıl vazgeçilmez ve zorunlu bir düşünce alanı olduğu kolayca anlaşılır.Tarih ve sosyoloji gibi
neuroloji ve genetik gibi bilimsel alanlar da elbette bu felsefenin içindedir.
Neurolojinin ilerlemesi beyinle dış dünya arasıdaki ilişkiye daha çok açıklık getirdiği aman belki de artık GNOSEOLOJİ öğretisinin ne dereceye kadar doğru ya da yanlış olduğu daha iyi anlaşılacaktır.
Eğer İNSAN DÜŞÜNEN HAYVAN sa mutlaka felsefe ile eğitilmesinde zorunluluk vardır.Çünkü ancak felsefe bize HAKİKAT anla mında DOĞRU DÜŞÜNMEYİ ÖĞRETEBİLİR.
Bu baha biçilmez değerdeki çalışmalarınız için size âcizane takdirlerimi sunmama müsaadenizi rica ederim.
Saygılarımla
Adil Aşçıoğlu
